روانشناسي ورزشهاي پيشرفته

نوع انگيزه

 

بعضي مواقع لغت «انگيزه» بيش از حد بکار مي رود و شخصيت مربي بطرق مختلف در بازيکنان تيم تأثير مي گذارد و باصطلاح ايجاد انگيزه مي کند. اين به طرز فکر و شخصيت اجتماعي مربي بستگي دارد.


کسب انگيزه
چنين به نظر مي رسد که صحبت آرام و هدفدار روز قبل از مسابقه، براي اجتناب از تنش و اضطراب بازيکنان ، بسيار مفيد است 200 دقيقه صحبت قبل از بازي کافيست و با تأکيد بر نقاط قوت بازيکنان ، اعتماد به نفس و روحيه آنها تقويت مي شود. در صورت لزوم از انتقاد ملايم مضايقه نشود. بطور کلي مربي بايستي حدفاصل بين انگيزه دادن و افراط در آن را رعايت کند.


فيفا و روان شناسي مربي

شناخت روان شناسي ، از دروس بسيار لازمي است که فيفا يکي از آموزشهاي واجب و مهم براي مربيان مي داند. زيرا مربيان مرتباً با فوتباليستهاي بسيار جواني سروکار داشته و مي بايست با آنها حتي زندگي کوتاه مدتي را داشته باشند تا مشکلات و ناراحتي ها و يا دلايل خوشحالي و شادابي بازيکنان خود را بداننند و بتوانند هماهنگي لازم در سطح سازمان تيم خود بوجود آورند.

نقش هوش منطقي «IQ» و هوش عاطفي (E.Q) در موفقيت افراد و سازمان فوتبال

 

در جوامع پيشرفته علمي برخي از پژوهندگان بموازات پيشرفتهاي علمي درباره بهره هوشي «IQ» نسبت به بهره عاطفي « E.Q » تحقيقات وسيعي را انجام داده اند. در اين پژوهش ها با استناد بسياري از مقاله هاي بين المللي فاکتور (E.Q) را در موفقيت هاي افراد به ميزان 80 درصد و فاکتور بهره هوش منطقي را به ميزان 20 درصد مؤثر دانسته اند. آنها معتقد هستند که بهره عاطفي « E.Q » معيار واقعي تري را براي سنجش ميزان هوش انسانها بيان مي نمايد. به عبارتي ديگر هوش احساسي- عاطفي (E.Q) در تمام زمينه هاي شخصي ، شغلي ، اجتماعي ، ورزشي و غيره تعيين کننده عامل بسيار مهم موفقيت و کاميابي انسانهاست.
گرچه عقل و هوش منطقي يا (IQ) به قدرت استدلال کمک مي کند اما بايد اطمينان داشته باشيم که توانائي هاي پيش بيني و پيامدهاي تصميم گيريها تنها از عامل (E.Q) برخوردار است. زيرا افراديکه در پيش بيني ها بر قدرت استدلال تکيه مي نمايند، همواره تصميمات اشتباه را تکرار کرده و در زندگي دچار شکست پي در پي مي شوند و يا از روابط عاطفي غافل مي مانند.
به همين دليل است که مديران و مربياني که با تجربه بيشتر و با احساس عاطفي، بازيکنان و ورزشکاران تيم خود را با معيارهاي « E.Q» انتخاب مي نمايند، از پايداري و موفقيت بيشتري برخوردار بوده و هميشه تدابيري مي انديشند که بازيکنان را با ميل و رغبت فردي، تشويق به تلاش بيشتر نمايند، تا در نتيجه از ميدان پيروز موفق خارج شوند.


روان شناسي در ورزش
آرامش ذهني :

 

آرامش ذهني در مقابل استرس يا فشار روحي قرار دارد. استرس يا فشار روحي ممکن است در اثر خستگي، هيجانات بالا، پراکندگي يا هجوم افکار منفي رخ دهد.
عوامل استرس زا بطور عمده به دو بخش بيروني يا محيطي و دروني يا شناختي تقسيم مي گردد.
عوامل محيطي مي تواند شامل و سرو صداي زياد يا آلودگي صوتي، کار يکنواخت و مدوام و يا بطور مثال در ورزش، رفتار تماشاچيان موافق و مخالف يا تمرينات پيوسته و سنگين و برنامه ريزي نامتناسب تمريني باشد.
جهت مقابله با عوامل محيطي لازمست تا حد ممکن آنها را کنترل نمود. مربياني که فکر مي کنند با تمرينات فشرده و يکنواخت قادرند ورزشکاران خود را به سطح بالايي از کارايي برسانند، بيشتر سبب افت نيروي جسمي و رواني در آنان خواهند بود. از اين نظر روش تمرين متناوب به عنوان بهترين روش توصيه مي شود.
عوامل شناختي نيز مي تواند بعنوان نمونه شامل افکار منفي، برداشتهاي غيرمنطقي و تفسيرهاي نادرست نسبت به شرايط محيطي و ارزيابي از امکانات فردي باشد. باورها و انتظارات ما بر روي عواطف و خلقيات ما اثر مي گذارند و به ميزان تعيين کننده اي رفتارهاي ما را تحت تأثير قرار مي دهند. باورها و انتظارات ما از چگونگي تعبير و تفسيرمان از رويدادهاي زندگي و طرز تلقي شخصي مان از وقايع و قابليتهاي فردي ما سرچشمه مي گيرند.
يک «تفکر منفي» نسبت به خود همواره بدبينانه مي انديشد، خود را دست کم مي گيرد و نسبت به پديده هاي ديگر ارزيابي معکوس دارند.


راههاي مقابله با افکار منفي

1- توقف افکار منفي: وقتي افکار منفي خود را باز شناختيد مي توانيد با خود پايي و مراقبه اي که از اين طريق بر فرايند تفکر خود مي کنيد، هر گاه متوجه بروز حالات هيجاني و افکار منفي ناشي از آن شديد، بلافاصله آن افکار را متوقف کنيد.
2- تجزيه و تحليل افکار منفي: افکار خود را ارزيابي کنيد، در مقابل افکار منفي، جنبه هاي مثبت خود را يادآور شويد. قبول کنيد که داريد براي حريف، قدرت بيشتري قائل مي شويد، قبول کنيد که حتي شکست خوردن انتهاي کار نيست.
3- جايگزيني افکار مثبت: در اين روش فرد در مقابل افکار منفي، زمينه هاي مثبت و استعدادهاي خود را جويا مي شود و سعي در توجه و شکوفايي آنها مي نمايد.


ايده هاي غيرمنطقي و موجد استرس در ورزشکاران

1- در عملکردهايم نقصي نبايد وجود داشته باشد و نماي عملکرد را ضعيف بنماياند. اگر چنين شود، وحشتناک است.
2- اگر واقعه اي درگذشته بر زندگي ام تأثير گذاشته، امروز نيز تأثير خود را در احساسات و رفتارم همچنان حفظ کرده است .
3- هميشه بايد افراد غيرمنصف و غير صميمي را سرزنش کرد و آنها را موجدات شرير و فاسدي پنداشت.
4- وقايع بايد هميشه آنگونه پيش روند و افراد آنسان عمل کنند که ، مطابق ميل من است.


ادراک

ادراک فرآيندي است که ما از طريق آن، طرحهايي از محرکها را در محيط خود، سازمان مي دهيم و تفسير مي کنيم.
از اين رو مي توان گفت وقتي محسوسات و احساسهايتان براي شما مشخص مي گردند و به آنها وقوف مي يابيد، در واقع ادراک صورت گرفته است. به اين سبب فرايند ادراک مستلزم وجود و حضور دو عامل مهم ديگر است که عبارتند از توجه و تمرکز در هر لحظه محرکهاي مختلفي به مغز مخابره مي شوند و حتي در حافظه بايگاني مي شوند. اما ما تنها به آن دسته از محرکهايي که توجه و به نوعي تمرکز داشته ايم وقوف مي يابيم و ادراکشان مي کنيم.


توجه و تمرکز
قسمت اعظم استراتژي ورزشي بر مبناي «توجه» پايه ريزي شده است.
«توجه» يک فرآيند شناختي است که بوسيله آن اطلاعات رسيده از محرکات، کشفف سازمانبندي و هدايت مي شوند.
در واقع ادراک زماني به سهولت صورت مي گيرد که شما به حس و احساسهاي دريافتي خود توجه کنيد. شايان ذکر است که در ادبيات ورزشي، تمرکز و توجه يکسان انگاشته مي شوند، اما در واقع چنين نيست.
تمرکز، توان نگهداري توجه به روي محرک انتخاب شده براي زمان معيني است. به عبارتي تمرکز ، تثبيت توجه بر موضوع مورد نظر و قدرت حفظ آن است.


سه عامل مهم که برفرايند توجه اثر مي گذارند، عبارتند از :

1- علاقه و رغبت
2- طرح و راههاي ذهني
3- قدرت جداسازي و تميز و تشخيص حرکات نامربوط.


چند توصيه :

1- براي تمرکز فکر، تلاش و سعي زيادي نکنيد.
2- اگر پس از چند هفته تمرين اشکال جدي در تمرکز فکر داشتيد و به نوعي پرش افکار و هجوم در شما شدت داشت ، مناسب است با يک روان شناس مشاوره کنيد.
3- اگر هنگام خيره شدن به شعله شمع ، گاهي چشمهاي شما سنگين شدند و يا ريزش اشک را داشتيد، مي توانيد براي چند لحظه به آرامي پلک ها را روي هم بگذاريد و سپس به خيره شدن ادامه دهيد.
4- اين را بدانيد، تمرکز بايد كششي خود انگيخته باشد و نه کوششي پر زحمت، تمرکز نبايد با فشار انجام شود.
5- تمرکز در کار يا بازي بدين معني نيست که شخص همه انرژي ذهن خود را تنها به يک عمل و يک موضوع محدود کند، اين عمل سبب مي شود تا ميدان هوشياري و وقوف او تنگ شود، لذا نسبت به ساير محرکها و رويدادهاي ضروري پيرامون خود بي خبر و ناآگاه شود.
بهترين حالت آزاد بودن ذهن، توجه جهت داده شده و هدايت آگاهي در مسير مورد نظر است.


مربيگري در شرايط حساس و تحت فشار

 

در هر رشته اي از امور زندگي، وظيفه مربيگري مسئوليتي خطير و قابل تعمق است . در ورزش فوتبال نيز اين حکم جاري بوده و بايد مراعات شود تا بازيکنان نوجوان و جوان با عشق و علاقه به دستورات مربي توجه کرده و از دانش او توشه کافي برگيرد.
براي مربياني که احساس مسئوليت را رکن اساسي فعاليت خود قرارداده اند، برنامه ريزي آموزشي و انضباط در کارها از اقدامات اوليه بوده و چنانچه برنامه ريزي و سازماندهي جلسات آموزشي بر پايه اصول علمي و مديريتي اجرا شود، مسلماٌ بازيکن تحت تعليم او نيز ضمن فراگيري دستورات مربي و در ذهن داشتن فرامين او، با روحيه بهتر و انگيزه قوي تر به فوتبال ادامه مي دهد.


کسب مهارتهاي پيشرفته
علم بازي خواني مربيان

 

از ويژگيهاي مهم مربيان خوب، آگاهي از کوچکترين اطلاعات فني و هنر فوتبال تخصصي مي باشد. بخشي از سرفصل هاي مهم که مربيان مي بايست از آن آگاه باشند، از اين قرار است:
1– جمله به دفاعي که نظم و شکل خود را بدست آورده است.
2– جدا کردن مدافعان
3– دويدن از عمق
4– زمان مناسب
5– انتخاب زواياي مناسب
6– رقابت در محوطه جريمه حريف براي تصاحب توپ
7– حفظ توپ در محوطه جريمه
8– در نظر گرفتن اصول قدرتي تيم
9– توجه به ضد حمله
10– ريسک نکردن در يک سوم مياني زمين
11– عمق – اصل مهم بازي در حمله و دفاع


راههاي به ثمر رساندن گل

 

1– اصل به دست آوردن دوباره توپ
2– تصميم گيري صحيح
3– ضربات ايستگاهي
4– حرکاتي که قبل از دريافت توپ براي گمراه کردن مدافعان بايد انجام داد.

حرکات تاکيکي تيم در دفاع

1– فشار دفاع براي دفع توپ، کجا ، چه موقع ، کدام هدف ، حمايت ، تراکم ، موازنه ، پوشش
2– رعايت ايمني در تصميم گيري ، براي بدست آوردن دوباره توپ.